Z tekstu dowiesz się:
- jakie są główne źródła żelaza,
- jakie przyczyny może mieć niedobór żelaza,
- jakie są objawy niedoboru żelaza,
- jakie mogą być skutki niedoboru żelaza,
- jak zapobiegać niedoborowi żelaza.
Żelazo to pierwiastek niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jest podstawowym składnikiem hemoglobiny, krwinek czerwonych i mioglobiny. Pełni ważną funkcję w transporcie tlenu do mięśni. Ma wpływ na pracę układu odpornościowego, nerwowego oraz zapobiega przedwczesnemu starzeniu się skóry.
Główne źródła dietetyczne i wartościowość żelaza
Żelazo dostarczamy sobie w diecie, przy czym dzieli się je na dwa rodzaje:
- Żelazo hemowe to żelazo pochodzenia zwierzęcego, znajdujące się w mięsie, wędlinach, pasztetach, podrobach, rybach oraz jajach.
- Żelazo niehemowe to żelazo pochodzenia roślinnego; znaleźć je można w roślinach strączkowych (fasola, groch, soja, soczewica, bób), warzywach (brokuły, burak, cykoria) oraz owocach (porzeczki, maliny, poziomki, awokado).
Różnią się one stopniem utlenienia, czyli tzw. wartościowością – wartościowość żelaza hemowego jest wyższa niż niehemowego, co oznacza, że jest ono lepiej przyswajalne przez organizm człowieka.
Niedobór żelaza – przyczyny
Niedobór żelaza to jeden z najczęściej rozpoznawanych niedoborów pokarmowych, na którego wykrycie pozwalają podstawowe badania laboratoryjne krwi. Umożliwiają one bowiem rozpoznanie tzw. niedokrwistości (anemii), czyli zmniejszenia stężenia hemoglobiny, liczby erytrocytów (czerwonych krwinek) oraz wskaźnika hematokrytowego.
Do głównych przyczyn niedoboru żelaza zalicza się:
- dostarczanie w diecie zbyt małej ilości żelaza w stosunku do zapotrzebowania organizmu (ciąża, okres karmienia, dojrzewanie),
- obfitą utratę krwi (powtarzające się obfite miesiączki, urazy, krwotoki okołooperacyjne),
- zaburzenia wchłaniania z układu pokarmowego, np. w przebiegu choroby Leśniowskiego-Crohna,
- stosowanie nieprawidłowo zbilansowanej diety wegetariańskiej lub wegańskiej.
Niedobory żelaza – objawy
Oprócz wykrywanej w badaniach krwi niedokrwistości niedobór żelaza może się objawiać na inne, zauważalne dla pacjenta sposoby. Do głównych symptomów zalicza się:
- przewlekłe uczucie osłabienia i zmęczenia,
- trudności z koncentracją,
- zaburzenia snu,
- zawroty głowy,
- duszności,
- suchą skórę, wypadanie włosów, łamliwość paznokci,
- pękanie kącików ust,
- kołatanie serca.
Możliwe skutki niedoboru żelaza
Anemia z niedoboru żelaza może mieć różne nasilenie – począwszy od łagodnego, przez umiarkowane, ciężkie aż po zagrażające życiu. Dowiedziono, że u dzieci niedobór żelaza w diecie może powodować spowolnienie i upośledzenie rozwoju, zmniejszenie aktywności ruchowej, problemy z nawiązywaniem interakcji społecznych, a także zwiększenie podatności na choroby i infekcje. Możliwe skutki niedoboru żelaza u kobiet w ciąży to nieprawidłowy rozwój płodu, pojawienie się wad wrodzonych, a nawet poronienie. Bardzo niski poziom żelaza we krwi może prowadzić nawet do stanów bezpośrednio zagrażających życiu.
Niedobór żelaza – jak mu zapobiegać?
Skutki anemii z niedoboru żelaza mogą być bardzo poważne – dlatego tak ważne jest, by dostarczać organizmowi odpowiednich dawek tego pierwiastka. Zapotrzebowanie dobowe człowieka na żelazo jest różne – dla dorosłych mężczyzn wynosi 15 mg na dobę, dla kobiet – 20 mg, a dla kobiet w ciąży – 25 mg na dobę. Dlatego koniecznie trzeba uwzględniać w diecie chude czerwone mięso i dobrej jakości wędliny, a w przypadku wegetarian – produkty zawierające duże ilości żelaza niehemowego. Ważne jest także spożywanie żywności posiadającej witaminę C – zwiększa ona bowiem wchłanianie żelaza przez organizm. Przyswajanie żelaza blokują z kolei taniny znajdujące się w herbacie – najlepiej więc pić ją najwcześniej godzinę po posiłku.
Źródła:
http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:B4scKpz7aYkJ:agro.icm.edu.pl/agro/element/bwmeta1.element.agro-b34a5538-f3a2-4ab0-a117-7dbfbe6c91df/c/ZW-02-2017-07.116.pdf+&cd=7&hl=pl&ct=clnk&gl=pl&client=firefox-b-d
https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:0Uf-H4_fexsJ:https://szpitalmadalinskiego.pl/attachments/article/2011/Zalecenia%2520%25C5%25BCywieniowe%2520w%2520niedokrwisto%25C5%259Bci.pdf+&cd=2&hl=pl&ct=clnk&gl=pl&client=firefox-b-d
https://www.researchgate.net/publication/280598065_Zelazo_i_cynk-glowne_mikroelementy_niezbedne_do_prawidlowego_funkcjonowania_organizmu
https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/zywienie/52609,zelazo
