Otwarcie spadku – kiedy następuje?
O otwarciu spadku mówimy w momencie śmierci spadkodawcy. Wówczas spadkobierca nabywa po spadkodawcy jego majątek, którym są dobra materialne i finansowe, ale również długi, które na nim ciążą. Taki stan prawny regulowany jest przez artykuł 924 Kodeksu cywilnego. Prawo spadkowe mówi, że odrzucenia spadku można dokonać poprzez złożenie stosownego oświadczenia.
Oświadczenia o odrzuceniu spadku – jak je złożyć?
Oświadczenie spadku należy złożyć przed sądem lub notariuszem. Wybór drogi notarialnej jest zdecydowanie szybszy i wygodniejszy, a koszty są porównywalne (około 50 złotych + 23% VAT oraz doliczenie kosztów wykonania wpisu notarialnego). Prawo odrzucenia spadku przysługuje spadkobiercy do sześciu miesięcy od momentu, kiedy spadkobierca dowiedział się o swoim prawie do dziedziczenia. W praktyce najczęściej jest to sześć miesięcy od śmierci spadkodawcy, choć w przypadku dalekich lub nieznanych krewnych nie jest to regułą. Jeżeli w tym czasie spadkobierca na uda się do sądu lub notariusza, otrzyma on spadek z dobrodziejstwem inwentarza.
Spadek z dobrodziejstwem inwentarza – co to oznacza?
Otrzymanie spadku z dobrodziejstwem inwentarza oznacza, że ewentualne długi spadkodawcy pokryjesz jedynie w zakresie wielkości przysługującego Ci spadku. W praktyce oznacza to, że spadkobierca nie pokrywa długu ze swojego majątku.
Odrzucenia spadku – konsekwencje prawne
W przypadku odrzucenia spadku przyjmuje się taki stan rzeczy, jaki zaistniałby w przypadku, gdyby spadkobierca nie dożył otwarcia spadku, czyli zmarłby przed swoim spadkodawcą. W tej sytuacji jest on pomijany w procesie dziedziczenia, a prawa do spadku przysługują kolejnym spadkobiercom określonym przez ustawę lub testament.
Co dalej dzieje się ze spadkiem?
Tutaj musimy rozróżnić dwie sytuacje, a mianowicie to, czy mówimy o spadkobiercach ustawowych, czy testamentowych.
- W przypadku spadkobierców ustawowych (na mocy regulacji wynikających z ustawy o dziedziczeniu) spadek przypada kolejno dzieciom spadkobiercy oraz dalszym spadkobiercom ustawowym.
- W przypadku spadkobierców testamentowych sytuacja jest nieco inna. Wówczas odrzucony spadek lub udział w spadku przypada kolejno:
- pozostałym spadkobiercom testamentowym;
- spadkobiercy podstawionemu, czyli osobie, która została wskazana przez spadkobiercę do odziedziczenia jej części spadku (sytuacja taka może mieć miejsce jedynie wtedy, gdy spadkodawca zastrzeże w testamencie taką możliwość);
- spadkobiercom ustawowym (kiedy brak innych spadkobierców testamentowych lub podstawionych);
- w ostateczności gminie ostatniego zamieszkania spadkodawcy lub Skarbowi Państwa.
Kiedy można odrzucić spadek?
Spadek może odrzucić każdy spadkobierca – zarówno ustawowy, jak i testamentowy. Do odrzucenia spadku najczęściej dochodzi we wspomnianej sytuacji, w której spadkodawca pozostawia dług. Wówczas rozsądnym rozwiązaniem jest właśnie odrzucenie spadku lub przyjecie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Spadkobiercy z ograniczonymi możliwościami wykonywania czynności prawnych mogą odrzucić spadek za pośrednictwem przedstawiciela ustawowego.